Anatomik olarak parmak uçlarında yer alan ve işlev olarak insanlarda olduğu kadar kedi ve köpeklerde de önem taşıyan tırnakların korunması ve düzenli olarak bakımının yapılması gerekir.
Tırnaklar özel bir yastık içerisinde yer alır ve iki tabakadan oluşur. Bunlar cansız olan üst tabaka ve canlı olan alt tabakadır. Üst tabaka suda erimeyen protein olan keratin dokudan oluşmuştur. Bu keratin yapıyı boyuna uzayan katmanlar şekillendirir. Özellikle köpeklerde daha kalın olan bu yapıyı kolayca görmek mümkündür. Alt tabaka ise damar ve sinirlerin yer aldığı canlı dokudan oluşur.
Yavru dönemlerinde sivri ancak daha yumuşak bir yapıda olan tırnaklar ileri yaşlarda sert bir yapı kazanır. Kedilerde beyaz renkli, köpeklerde ise beyaz ve siyah renk olarak iki renkte olabilen tırnağın renklendirilmesinde ise melanositler rol alır.
İnsanlarda küçük objelerin kavranması, tutma ve parmak uçlarının korunması gibi bir işleve sahip olan tırnakların köpek ve özellikle kedilerde ayrıca ilave edilebilecek pek çok önemli işlevi söz konusudur. Doğal yaşamda savunma aracı olarak kullanılan tırnakların avlanma, tutunma, tırmanma, yırtma, parçalama ve sürekli yer ile teması olan parmakların korunması gibi işlevleri kedi ve köpekler için büyük önem taşımaktadır.
Tırnak dokusunda bazı yapısal hasarlar görülebilir. Bu durum çoğu zaman yetersiz beslenme, kötü çevre şartları ve A vitamini yetersizliklerine bağlı olarak görülebilmektedir. Ayrıca tırnaklarda yapısal bozulmaya neden olan önemli bir faktörde mantar enfeksiyonlarıdır. Çok sık görülmemekle birlikte Mikrosporum canis (Dermatophytosis) türü mantarlar ve leichmaniasis türü parazitlere bağlı oluşan enfeksiyonlar nedeniyle tırnaklarda deformasyonlar şekillenebilmektedir. Ayrıca tüm bu faktörler tırnakların düzenli uzamasını olumsuz etkileyen faktörler arasında sayılabilir.
Kangal köpeği ve Main Coon ırkı kedilerde olduğu gibi genetik ırk özelliği olarak fazla sayıda olabilmesine karşın kedi ve köpeklerde 5’er adet tırnak bulunur. Parmak uçlarındaki yerleşimi ise farklılık göstermektedir. Köpeklerde parmak uçlarından görünen sabit bir konumda olmasına karşın, kedilerde ihtiyaç halinde kaslar yardımı ile dışarıya çıkarılan ve parmak uçlarından görülmeyen bir konumdadır.
Sürekli yenilenen ve uzayan tırnaklar doğal yaşamda sürtünmeye bağlı olarak törpülenir. Oysa ev ortamında bakılan kedi ve köpeklerde bu doğal törpülenme olmadığından bakımının belli periyotlar ile yapılması gerekir. Aksi halde yürüme problemleri ve kırılmaya bağlı yaralanmalar görülebileceği gibi istemeden dahi olsa ev halkına da zarar verilebilir. Özellikle kedilerde sivri bir yapısı olan tırnaklar kolayca deri çiziklerine ve yaralanmalara neden olabilir.
Tırnak bakımı kedi ve köpeklerde şekil ve süre olarak farklıdır. Kediler doğası gereği sürekli tırmanma ihtiyacı duyarlar. Bu ihtiyaçlarını ev ortamında karşılayabilmeleri için tasarlanmış olan tırmalama tahtalarından bulundurmanız koltuk döşemelerinizi koruyabilmeniz için faydalı olacaktır. Bu tırmalama sırasında tırnaklarıda törpülenir ve sivrilik azalır. Buna rağmen belli aralıklarla kesilmeleri de gerekebilir. Tırnaklarını kesmek için kullanabileceğiniz özel tırnak makaslarını kolayca temin edebilirsiniz. Eğer kediniz hergün dışarı çıkan bir kediyse doğal bir törpülenme şekilleneceğinden tırnak kesimine ihtiyaç duyulmaz. Ayrıca dışarıya çıkan kedilerde tırnakların kesilmesi onun en önemli savunma aracını elinden almak olacağından veteriner hekimlercede pek tavsiye edilmez.Kediler başta olmak üzere bir çok köpek ve kedi tırnak kesiminden pek mutluluk duymazlar. Bazen büyük bir işkence halini alan tırnak kesme seansları ileri yaşlarda yapılması zorunlu bir bakım olacağından henüz yavru iken düzenli olarak tırnak kesimine alıştırmak sizin için kolaylık sağlayacaktır.
Köpeklerde tırnak bakımı biraz daha düzenli takip edilmelidir. Tırnaklar direkt yer ile temas etmediğinden aşınma ve doğal olarak törpülenmeye pek müsait değildir. Bu nedenle tırnak kıvrılmalarına ve sonuçta kırılmalarına köpeklerde daha sık rastlanılmaktadır.
Tırnak kesim işleminde dikkat edilmesi gereken bir kaç detay vardır ki bunlardan en önemlisi kesim işlemi sırasında canlı dokunun korunmasıdır. Aksi halde damarların bulunduğu bu bölümün kesilmesi halinde kanama şekillenebilir. Çok büyük boyutta kanama olmamasına karşın tırnağın enfeksiyonlara açık hale gelmesine yol açabileceğinden kesim işlemi sırasında dikkatli hareket edilmelidir. Beyaz renkli tırnaklarda kolayca ayırt edilebilen bu damarlı bölge, siyah tırnaklı köpeklerde ayırt edilemediğinden kesim sırasında sık sık kanamalara neden olunabilir. Bu durumu önleyebilmek için küçük parçalar halinde kesmek ve dokuları kontrol etmek gerekir.
Düzenli periyotlarla kesilmeyen tırnaklarda uzayan cansız doku ile birlikte damarlı canlı bölümde uzayarak tırnakların kesilme payını azaltacağından kanamalar daha fazla görülebilir.
Şekillenen kanamaların durdurulmasında özel kan durdurucu tozlar ve koter ile yakma yöntemleri kullanılabilir. Bazen hiç bir müdahaleye gerek duyulmadan kanama kendiliğinden de durabilir. Bu tür olumsuzlukların yaşanmasını önleyebilmek için onlar için özel tasarlanmış makasları kullanmanız ve uzman birinden yardım alarak tırnak kesimi konusunda bilgilenmeniz faydalı olacaktır.
