Kediniz aşırı miktarda yemek yer ise veya toksik maddeler içeren çöpleri yutarsa, mide bağırsak rahatsızlıkları çekecektir ,gazı olacak, ishal olacaktır. Yuttuğu şeyin içinde tüyler veya küçük kemikler bulunuyorsa, dışkısı sert olacak ve kedi kabızlık çekecektir.
BAĞIRSAK ANATOMiSi
Bağırsaklar ince ve kalın bağırsak olarak ikiye ayrılır, hem kalınlık ve uzunluk, hem de fonksiyonları bakımından birbirlerinden farklıdırlar. Yetişkin bir kedinin kalın bağırsağının uzunluğu yaklaşık 20 cm’dir, ama çekildiğinde neredeyse 100 cm boyunda olan ince bağırsağına göre daha kısadır.
Kalın bağırsağın başlıca görevi, depolamaktır, dışkı maddelerini saklar ve zamanı geldiğinde yavaş yavaş dışarıya atar; aynı zamanda bedenin su ve tuzunu emer eder.
Kalın bağırsağın ilk bölümü, bizim apandisitimize benzer cecum’dur. Cecum, kolona geçer, yani suyun tutulduğu ve dışkının oluştuğu bölüm. Kolon pelvis’ten geçerken rektum’a dönüşür. Rektum, dışkı anüs yolu ile dışarıya atılıncaya kadar, dışkıyı saklayan kısımdır. Dışkı sindirilemeyen besin maddeleri, su, bağırsak ve karaciğer salgılarından oluşur.
GAZ
Gaz ; şişkinlik, gurultu ve zaman zaman yellenme gibi belirtilerle ortaya çıkar. Gazın en yaygın iki nedeni, hava yutmak ve bazı besinlerdeki bakteriyel fermantasyonlardır. Fasulye türü sebzeler, her zaman gaz yapar, bazı hayvanlarda süt ve süt ürünleri de gaza neden olur. Bozulmuş yiyecekler de, metan gibi kokulu gazlara neden olur.
Gaz ile baş etmenin yolu, yüksek sindirilebilirliği olan, düşük lifli, ortalama değerde protein ve yağ içeren bir mamaya geçmekle başlar. Ayrıca günde birkaç öğün vermek, kedinin tek bir öğünü acele ile yiyip hava yutmasını da önler.
KABIZLIK
Kabızlık, dışkının kolon ve rektumda tutularak düzensiz veya hiç dışkılayamamak, olarak tarif edilir. Daha yaşlı kediler kabızlığa daha çok yakalanırlar, çünkü karaciğer ve bağırsak fonksiyonları zayıflamış ve bağırsaklar hareketliliklerini büyük ölçüde yitirmişlerdir. Hareketsiz ve şişman kediler özellikle kabızlığa yakalanırlar, aynı kemik veya böcek ve küçük avları yiyen ve tüy yumağı yutmuş kediler gibi. Kabızlığın nedenleri çok farklıdır ve her yaşta kedi, yavru kediler dahil, kabızlık çekebilir.
Kabızlığın tedavisi, öncelikle acil durumları düzeltmeye yöneliktir. Bir kedide ciddi oranda su kaybı bulunuyorsa, tedaviye damar içi sıvı serumları ile başlamalıdır. Ondan sonra katılaşmış dışkıyı almak ve son olarak da, mümkünse kabızlığın nedenini çözmek gerekir.
Katılaşmış dışkıyı çıkartmak için veteriner hekiminiz kedinizi anesteziye alıp, sıcak su lavmanları ile sertleşmiş dışkıyı eli ile çıkartmaya çalışabilir. Daha ağır durumlarda, mesela pelvis kemiğinin kırılmış olması sonucunda bağırsak geçişlerinin daralması yüzünden kabızlık yaşanıyorsa, veteriner hekim kesin bir çözüm için ameliyat önerebilir.
Çok şükür ki, kabızlık çoğu zaman bu kadar umutsuz bir durum değildir ve diyet veya laksatiflerle tedavi edilebilir. Kronik kabızlık, suyu tutup dışkı miktarını arttıran lifli besinler ile çözülebilir. Dışkı miktarının artması, dışkılama refleksini stimüle eder, sindirilmemiş besinlerin bağırsak sisteminde kaldığı süreyi kısaltır ve daha yumuşak, dolayısyla atılmas daha kolay olan bir dışkı yaratır. Lifler, daha yüksek lifli mamalar veya lif içeren kapsüller ile verilebilir.
Kedinizi, çok miktarda su içmesi ve bağırsak faaliyetlerini stimüle etmesi için yemekten bir saat sonra hareket etmesi için cesaretlendirin.
İSHAL
İshal, normalin ötesinde dışkı miktarında, sıklığı ve sululuğunda artış demektir. “Normal”i tarif etmek ise güçtür. Bazı kedilerin bağırsak hareketleri normalde serttir, diğerlerininki ise daha yumuşak; ayrıca dışkının yapısı kedinin yediği şeye göre de değişir. Kedinizin günlük dışkılama şeklini bilmek, farklı bir şey gördüğünüzde bir sorun olduğunu anlamanıza yardım eder. İshal belirtileri, tuvalet kutusunun içinde veya normalde temiz bir kedi olmasına rağmen, vücudunda görülebilir veya uzun tüylü bir kedinin tüylerinde.
İshal, sorunun devam ettiği süreye göre akut veya kronik olarak ikiye ayrılır. Ayrıca, ince bağırsak ve kalın bağırsak ishali olarak da sınıflandırılabilir. Bu tip sınıflandırmalar veteriner hekiminiz için yararlıdır, çünkü böylece ishalin nedenini daha kolay tespit edebilir.
Kalın bağırsak ishali yaşayan bir hastanın dışkısında çoğu zaman sümüksü dokular ve taze kan bulunur ve kendisini kasılmalar ve sık sık küçük miktarlarda yarı sert dışkılama ile gösterir.İnce bağırsak ishalinde ise dışkı yumuşak, su gibi ve koyu renktedir.
İshalin nedenleri arasında enfeksiyon yapıcı unsurlar (parazit, virüs, bakteri, mantar), besine karşı aşırı duyarlılık, organ fonksiyon bozuklukları, bazı haplar, stres ve yangılı bağırsak hastalığı gibi hastalıklar bulunur.
İshal, uzun süreli olursa veya çok gençlerde, çok yaşlılarda veya başka hastalıklar yüzünden zayıf düşmüş olanlarda ciddi olabilir. Kısa süreli ishal yaşayan sağlıklı kediler, veteriner hekiminizin önerileri ile evde tedavi edilebilirler.
İDİYOPATiK JÜVENiL İSHAL
İdiyopatik jüvenil ishal teşhisi konulmuş yavru kediler, düşük seviyede bir kalın bağırsak yangısına benzeyen kronik, çok miktarlı ishal yaşarlar. Kedi yavruları canlı dikkatli ve iştahlıdır. Ancak veteriner hekimler tüm teşhis menüsünü kullanıp tükettikten sonra (parazitler, bakteriler, enfeksiyon hastalıkları ve organ fonksiyon bozuklukları için laboratuvar testleri; besin alerjisi testleri; ve yangılı bağırsak hastalığı kuşkusu ile yapılan bağırsak biyopsisi ) havluyu atmak ve ishalin idiyopatik olduğunu bildirmek zorundadır. (idiyopatik : Nedeni bilinmeyen bir şekilde gelişen ve nereden geldiği anlaşılamayan bir durum.)
Tedavi, bağırsakları koruyan ilaçlar ve kedinin beslenmesinde değişiklikleri içerir. Küçük miktarlarla öğünler vermek de işe yarar. Allah’tan, kedi yavrulan bir yaşına geldiğinde bu durum bir anda kendiliğinden ortadan kalkar.
YANGILI BAĞIRSAK HASTALIĞI
Yangılı bağırsak hastalığında, ince ve/veya kalın bağırsak mukozasının, genellikle bağışıklık sistemine bağlı yangılı hücreler ile sarılması ile oluşan çeşitli kronik sendromlara denir. Nedeni yok ise – bakteri, parazit veya besin alerjileri – bu hastalığa idiyopatik yangılı bağırsak hastalığı denir.
Bu rahatsızlık genellikle orta yaşlı ve yaşlı kedileri etkiler, ama bazen yavru kedilerde de görülür. Klinik belirtileri, kusma, taze kan ve sümüksü doku bulunduran ishal, gaz (hem guruldama, hem şişkinlik) iştahsızlık veya doymak bilmeyen bir iştah ve kötü tüylerdir. El ile muayenede veteriner hekim, bağırsak duvarlarının kalınlaştığını ve karnındaki lenf bezlerinin şişmiş olduğunu farkedebilir. Laboratuvar testleri ile yukarıda sözü edilen başka hastalıkların olup olmadığı teşhis edilir. YBH’nin son testi, kalın bağırsak mukozasından alınan bir biyopsi testidir. Biyopsi iki şekilde uygulanabilir. Kedi anesteziye alındıktan sonra veteriner hekim fiberoptik bir endoskopu anüs yolu ile kolona sokar ve patolojik muayene için bir kaç küçük parça alır. Diğer yöntemde karın boşluğu ameliyat ile açılır, veteriner hekim bağırsakların içini görür ve istediği dokuyu biyopsi için seçer.
YBH için tedavi planı beslenme rejimi ve ilaçlar kapsar. Beslenme rejimi, ishal icin uygulamanın benzeridir. Birkaç haftalık yağsız, yavan ev yemeklerinden sonra lif içeren bir hazır mamaya geçebilir veya kedinin günlük besinlerine lif katabilirsiniz. Bisküviler ve diğer besin katkılarından kaçınmalıdır.
Antienflamatuvar özellikleri yüzünden ağızdan alınan kortikosteroidler YBH’nin tedavisinde seçilen ilaçlardır. Öncelikle yüksek bir dozla başlanan ilaç kullanımı, sonra her iki günde bir verilen daha düşük bir doza indirilir.
YBH’h kedilerin durumunu kontrol altında tutmak zor değildir, ama kesin tedavisi güçtür. Sadece rejim ile bile bazı kedilerde belirtiler hafifletilebilir.
MEGACOLON
Megacolon, colon çapının genişlemiş olduğu, dolayısıyla kalın bağırsakların hareketliliğinin azaldığı ve kabızlığın sonuçta ortaya çıktığı bir duruma denilir. Kabızlık, megacolona neden olmaz, ama megacolon hastası olan kediler kabızlık çeker, çünkü diski genişlemiş olan bölgede kalır. İdiyopatik megacolon daha çok orta yaşlı ve yaşlı kedilerde görülür.
Bu durum yıllarca sürebilir, başta zaman zaman kabızlık çekerken, sonraları hiç dışkılayamayan bir bağırsağa dönüşebilir. Bu ise acil bir durumdur, çünkü kedi su kaybeder ve kusar. Veteriner hekim el ile muayenede ve dijital rektal muayene ile sert bir dışkı kütlesi hissedebilir. Tedavinin §ekli, kabızlık tedavisi gibidir ve kedinin yaşamının sonuna kadar devam ettirilmelidir.
Rejim ve ilaç tedavilerine yanıt vermeyen kedilerde ameliyat söz konusu olabilir. Veteriner hekimin elinde pek çok ameliyat seçeneği vardır, ama genellikle balon gibi şişmiş bir bağırsak kısmı tamamen kesilip alınır . Çoğu kedi bu durumdan hemen sonra kabızlıklarından kurtulurlar.
Her kedi yaşamı boyunca birkaç kez gaz, kabızlık ve ishal durumları yaşar. Çoğu durum birkaç gün içinde giderilir, bazıları daha kronik, hatta bazen yaşamı tehdit eden hastalıklara dönüşür. Kedinizin sağlığını, onun tuvalet alışkanlıklarını gözlemleyerek, acil durumlarda veteriner hekiminize dam§arak ve onu her zaman sağlıklı bir besin ile besleyerek hem hafif, hem de ciddi rahatsızlıklardan koruyabilirsiniz.
KABIZLIĞIN NEDENLERİ
*Sindirilemeyen maddelerin yutulması: tüy, kemik, yün, kumaş.
*Hareketsizlik : hastalık veya şişmanlık.
*Acil dışkılama : anal keselerde apse, tümörler, anüs çevresinde yaralar.
*Pelvisin daralmasma neden olan pelvis kemiği kırılmaları, colon veya rektumu tıkayan kütleler, anüsün yetersiz açıklığı gibi doğuştan gelen bozukluklar.
*Nörolojik hastalıklar : megacolon, paraplegia, omurga kemiği formasyon bozuklukları, omurga veya beyinde yangılar.
*Diğer : potasyum eksikliği, susuz kalma, bazı ilaçlar, kirli tuvalet kutusu, tuvalet kutusunun değişmesi v.s.
İshalli Kediyi Aç Bırakmak veya Beslemek
Veteriner hekimler, ishalli bir kediyi 12 ila 48 saat aç bırakmayı öneriyorlar. Bu açlık dönemi, bağırsağın normal sindirim, absorpsiyon ve dışkı yapma faaliyetlerine ara verip dinlenmesini sağlar. Vücuda hiç bir yiyecek girmezse, hiç bir yiyecek de ishal şeklinde dışarıya çıkmaz.
Kedinizi yeniden beslemeye başlarken, yavan, yağsız ve kolay sindirilebilir bir yiyecek üç ila yedi gün boyunca(sık sık ve küçük öğünler halinde) verin. Protein kaynağı olarak önerilenler tavuk, kuzu, balık ve orta derecede pişmiş yumurtadır. Haşlanmış pirinç sindirilebilir bir karbonhidrat kaynağıdır. Kemiksiz ve derisiz, yağsız tavuk ğöğsü, yağsız bir pirinç ile birlikte oldukça iyi bir besin sunuyor. Ama bu aslında doğru ve dengeli bir kedi besini olmadığından, kedinizi uzun süre yalnızca bunlarla beslemekten kaçınmalısınız. İshal bir hafta içinde kesilmezse veteriner hekiminize danışın.
Kedi, bu yavan ev yemeğini kabul edebiliyor ve dışkı normal sıklığa ve yapıya dönüşüyorsa, yavaş yavaş (birkaç günlük bir süre içinde) kediyi normal şekilde beslemeye başlayabilirsiniz. Kronik kalın bağırsak ishali yaşayan kedilere, normal besinlerine lif katılması yarar sağlar.
Ayrıca her zaman bol miktarda taze su bulundurun. Kedi kusuyor ve suyu içinde tutamıyorsa, veteriner hekiminize danışın.
