Kedi sahipleri, bir dakika önce mutlu, mesut, bahtiyar, ellerinin altında mırmır zevk sedaları çıkaran şirin yaratıkların, aniden aslan kesilip ısırmaya ve tırmalamaya başlamalarının sebebini anlayamazlar çoğu zaman. Agresif davranışlar, neredeyse tüm hayvanlarda görülen, normal davranışların bir parçasıdır aslında. Yine de agresif kediler bazı durumlarda tehlikeli olabilirler. Bu yüzden kedinin asabi olmasının altında yatan sebepler bulunmalı ve bunlar çözülmeye çalışılmalıdır.
ASABİYET ÇEŞİTLERİ
* Oyun Agresifliği
Oynama motivasyonlu agresif davranışlar daha çok, genç (2 yaşından küçük), aktif ve evde tek kedi olarak yaşayan kedilerde görülür. Oyunun amacı vakit geçirmek değil, kedinin araştırma, keşfetme ve avlanma içgüdülerine hizmettir. Yani oyun, kedilerin doğada yaşayabilmeleri için gerekli becerileri, pratik ederek kazanmalarını sağlayan bir araçtır. Örneğin yavru kedilerin en çok sevdiği şeyler, yeni yerler keşfetmek, hareket eden herhangi bir cisme Sherlock Holmes edasıyla yaklaşıp incelemek ve sonra bunları patileriyle hareket ettirmek, üzerlerine atlamak ve ısırmaktır.
Oyun asabiyeti, hiç bir şeyden habersiz insancığın, banyo kuvetinden çıkması, merdivenlerden aşağı inmesi, bir köşeyi dönmesi ya da uyurken yorganın altında masum masum ayaklarını oynatmasıyla ateşlenir. Bu oyun amaçlı ataklar hafif sıyrıklar, zararsız, kanatmayan ısırıklarla sonuçlanabilir. Bazen de insanlar farkında olmadan, oyun esnasında ellerini ayaklarını oynatarak, bu tip atakları yapmaları için kediyi adeta teşvik ederler. Kedinin oyun agresifliği anındaki duruşları, hareketleri, normalde av aradığı, peşinde koşturduğu ya da avlanmak üzere olduğu anlardakiyle aynıdır: kedi, çok değerli elleriniz, bacaklarınıza atlamadan önce vücudunu iyice alçaltıp, yere boylu boyunca adeta çömelir, pusu kurar, kuyruğunu hızlıca hareket ettirir, kulaklarını öne arkaya oynatır ve sonunda kedi, zavallı sizin başarıyla yakaladığı elinizi, bacağınızı ısırmaya başlar. Tüm bunlar, ister oyun esnasında olsun ister avlanma esnasında, en doğal ve normal kedi davranışlarıdır. Oyun agresifliği kediyi uygun hedeflere (ısırılmaya elverişli kedi oyuncakları) kanalize edilerek başarıyla önlenebilir. Böylece istenmeyen ısırıklar, çizikler azaltılabilir ya da tamamen önlenebilir.
* “Bana Elleşme” Agresifliği
Bazı kediler sevilip okşanırken aniden ısırılar. Bu davranışın sebebi, hayvan davranış bilimcileri tarafından bile henüz tam açıklanmış değil. Her ne sebeple olursa olsun, zevk alınan okşanma, bir anda hosnutsuzluğa dönüşüyor. Isırma da kedinin “tamam, bu kadar okşama, sevme yeter, uza da boyunu posunu görelim” demesinin kedi dilindeki halidir. Kediler ne kadar ellenmeyi, okşanmayı sevdikleri, ( bazen tolere edebildikleri) konusunda farklılıklar gösterirler. Her ne kadar ısırılan insanlar, “hiç bir sey yapmadım ki ben” deseler de, kediler çoğunlukla ısırmadan önce, yine kendi dillerinde uyarırlar bizleri. O yüzden kedinin vücut dilini öğrenip, ısırma olmadan önce kediyi okşama ya da herhangi bir elleşme hareketi durdurularak, istenmeyen kazalar önlenebilir.
– Kedinin kuyruğunu hareket ettirmeye başlaması (Köpeklerin aksine, kediler huzursuz olduklarinda kuyruklarını böyle oynatırlar).
– Kulakların öne arkaya hareket etmesi ya da kulakların tamamen arkaya yatırılması.
– Kedinin başını elinizin olduğu yöne çevirmesi, hareket ettirmesi
Bu işaretlerden bir tanesini bile gözlemlediğinizde, kediyle oynaşma, elleşme seansının yüce kedi hazretleri tarafından sona erdirildiğini bilmeniz ve kediyi kendi haline bırakmanız tatlı cancağızınız yararınadır. Isırma sonrası herhangi bir fiziksel ceza, mevcut durumu çok daha kötü yaparak kedinin daha fazla korkmasına ve daha çok ısırmasına sebep olacağından, asla uygulanmamalıdır. Ayrıca kedi okşanmayı cezayla birleştireceğinden, okşanma onun için istenmeyen, ‘tü kaka’, birşey olacaktır.
Eğer kedinizin okşanmayı tolere etme zamanını uzatmak istiyorsanız, ödül verme yöntemini deneyin. Kucağınızdaki kediyi okşarken, yukarıdaki saldırma öncesi belirtilerinden birini görduğünüzde, hatta daha da önce, bir parça ton balığı ya da haşlanmış tavuk rüşveti verin haşmetbeaplarına. Aynı anda okşama yoğunluğunu azaltın. Hafiften okşamaya devam ederken, rüşvetlere de devam edin. Böylece kedi okşanmayı, hoşuna giden zevkli birşeyle birleştirmeyi öğrenecek ve bu da sabırla sürdürülen seanslar sonunda kedinin yavaş yavaş okşanmayı daha çok sevmesine ve kucağınızda daha uzun süreler kalmasına neden olacaktır. Kedi huzursuzlandığı anda elinizi eteğinizi mutlaka çekin kediden.
Ayrıca bazı kediler karın ve kuyruk bölgelerinden ellenmeyi sevmezler. Bu yüzden özellikle buraları okşama konusunda asla ısrarcı olmayın.
* Korku/Defansif Agresiflik
Herhangi bir sebeple korkmuş kedilerin vücut dili, köpeklerin pısırık hallerindekine benzer: yere pısma, kulakları arkaya yatırma (ne kadar çok yatırılmışsalar, o kadar korkmuştur kedi), kıstrılmış kuyruk, hafif yana çevrilmiş bir vücut… Ama bu haldeki kediler pısırık, ezik değil, korkmuşlardır ve dokunulursa saldırma ihtimalleri yüksektir.
* Yönlendirilmis Agresiflik
Bu durum, bir insana ya da hayvana kızmış kedinin, sinirini başka bir insan ya da hayvana yansıtmasından doğar. Mesela, evde 2 kedi kavga etmişse, kavgayı kaybeden kedi hıncını evin çocuğundan çıkarmak isteyebilir.
* Bölgesel Agresiflik
Kediler, köpeklerden çok daha fazla yaşadıkları bölgeyi sahiplenme icgüdüsüne sahiptirler. Bu yüzden bölgelerini diğer kedilere karşı savunmak, korumak isterler. Bu, özellikle kısırlaştırılmamış erkek kediler için daha çok geçerlidir. Bu tip saldırılar kediler arasında geçtiğinden insanlara çoğu zaman zarar vermez.
NELER YAPILMALI?
– Kedinizi önce veterinere götürerek, agresifliğin altında herhangi bir sağlık nedeninin yatıp yatmadığını kontrol ettirin. Mesela kulaklarından biri sağır ya da gözlerinden biri kör bir kedinin saldirgan olmasi gayet olası.
– Kedinizin durduk yerde ısırmadığı, saldırmadığını bilin. Böyle istenmeyen bir durumda önce kedinizi anlamaya çalışın, sonra ona göre önlemler almaya. Mesela küçüklüğünde travma geçirmiş bir kedinin ısırması çok normal. Sevgiyle ve yavaş yavaş yaklaşmalı, kedinin size güvenmesini sağlamalısınız.
NELER YAPILMAMALI?
– Korkmuş ya da agresif bir kediyi asla ellemeye çalışmayın. Kedi ısırıkları enfeksiyon kapabilir. Derin ısırıklar durumunda, ısırılan yeri dezenfekte etmeyi unutmayın. Sinirden deliye dönmüş kedileri bir süre odada yanlız bırakmak, sakinleşmelerine yetecektir.
– Ceza ASLA ve ASLA çözüm değildir ve mevcut durumu çok daha kötüleştirir. Eğer agresfliğin sebebi korkuysa, ceza kedinin korkmasına dolayısıyla daha da agresifleşmesine sebep olacaktır.
Agresif Kedinizi Anlayın ve Onu Sakin Bir Kediciğe Dönüştürün
Kronik olarak sinirli olan ve sinirli davranan insanlara “İletişim Bozukluğu” ya da “Anti-sosyal Davranış Bozukluğu” teşhisi konur. Anti-sosyal davranış bozukluğunun tanımı özetle şöyledir: Başkalarının haklarına saygı göstermeme, karşı çıkma, tecavüz etme.. Bu durum sosyal kurallara uymama, çabuk sinirlenme, ani tepkiler verme olarak kendini gösteririr coğu zaman. Tüm bunlar agresif kediler için de geçerli olabilir.
Kedi asabiyeti daha cok kedi ve sahibi insan arasındaki duygusal sınırların çok sıkı olduğu ailelerde görülür. Bir başka deyişle, kediye insanlar tarafından fiziksel ve duygusal olarak yeterli rahatlığın, gevşekliğin verilmediği, kedilerin çok sıkıştırıldığı durumlarda.. Hayvan davranış bilimcisinin amacı, bu aile sistemini değiştirip varolan duygusal sınırları daha uygun bir hale getirmektir. Bunun karşılığında, kedideki asabiyet de azalacak hatta zamanla yok olacaktır.
Kediler Isırır…
Tahminlere göre ABD’de her yıl en az 500 bin kişi kediler tarafından ısırılıyor ve bu ısırma vakalarının en az %50’si ısırılan yerlerin enfeksiyon kapmasıyla sonuçlanıyor. Kedinin ısırmasına birçok sebep olabilir; korku (kendilerini korumak için), asabiyet (yaşadıkları yerleri ya da bazı eşyaları sahiplenme durumunda) ve seksuel engellemeler gibi .(kızışma dönemindeki bir kedinin çiftleşememesi). Bazı kediler sinirlendikleri şeye karşı direk reaksiyon gösteremedikleri durumlarda (mesela camdan dışarıda dolaşan başka bir kediyi gördüklerinde), sinirlerini başka bir yerden çıkarabilirler. Ayrıca, özellikle hayatlarının ilk 2-3 ayında insanlarla yeterli iletişim kuramayan kediler, genelde vahşi kediler olarak büyürler ve böyle kedilerle başa çıkmak çoğu zaman zordur.
Genelde kedi ısırması ve atakları daha çok genç kedilerde görülür. Ayrıca kısırlaştırılmamış kediler, dışarıda dolaşmalarına izin verilen kediler, yaşadıkları çevreden, çok sık yabancı kedilerin geçtiği kediler, insanlar tarafından kötü davranışlara maruz kalmış kediler ve hayatlarının ilk 6 ayında insanlarla yeterince sosyalleşememiş kedilerde ısırmanın görülmesi daha yaygındır.
Bir kedi ısırmak üzere olduğunu vücut diliyle bize anlatır ve bizi önceden uyarır aslında. Isırma öncesi kedide görülen değişiklikler :
1) Göz bebeklerinin büyümesi
2) Sırtını havaya kaldırması
3) Kulaklarını arkaya yatırması (ne kadar arkadaysa o kadar sinirlidir)
4) Hızlı hızlı ağzının ve burnunun üzerini yalaması
5) Kuyruk tüylerini kabartması
6) Kuyruğunu hızlı hızlı sallaması
Agresif Kediyle Nasıl Başa Çıkılır?
1) Kedinin sinirlenmesine neden olabilecek herhangi bir şekilde davranmayın. Aşırı ellemek, sevmek, sert bir şekilde oynamak, kediyi sarsmak yok!
2) Kedinizle birebir anti-stres seanslarına başlayın. Bunun için kedinizi onun kendini en rahat hissettiği odaya alın ve kapıyı kapatın. Kedinin etrafına onun sevdiği oyuncakları, yiyecekleri koyun. Kediniz oyuncaklarla oynarken siz de sakin, sevgi dolu bir ses tonuyla onunla konuşun. Kediler ne dediğinizi anlamayabilir ama ses tonundan hangi duygusal hal içinde olduğunuzu kestirirler.
3) Günün geri kalan kısımlarında kedinizin avcılık içgüdülerini ona kedi oyuncakları (oyuncak fareler, pinp pong topu, aluminyum folyo topları vs) temin ederek oyuncaklara kanalize edin.
4) Bu seansların 2 ya da 3. haftasında yavaş yavaş kedinize dokunmaya başlayabilirsiniz; kedinin en az hassas olduğu yeri (karın bölgesi) sadece bir parmağınızla 1-2 saniyeliğine okşayın. Sonra onu tekrar oyuncaklarına yönlendirin. Hergün okşama süresini biraz daha arttirarak 5. günün sonunda tum elinizi kullanarak hafifçe okşayın kedinizi. Yavaş yavaş kediniz rahatlamış ve insanları ısırmayı bırakmış olacaktır. Daha mutlu, daha barış dolu, uzuuun yıllar sadece ikinizin olacak artık.
Avrasya Veteriner Kliniği
